سلام:
خارش بدن ( تن ) :
خارش یک شکایت ذهنی است و به صورت احساسی ناخوشایند که باعث تمایل به خاراندن میشود، تعریف می‌گردد و شایع‌ترین شکایت بیماران پوستی می‌باشد. خارش از طریق گیرنده‌هایی که به صورت پایانه‌های آزاد عصبی در نزدیکی محل اتصال درم به اپیدرم در پوست، مخاط، دستگاه تنفسی فوقانی و حتی قرنیه وجود دارند، دریافت می‌گردد. فیبرهای منتقل کننده خارش از فیبرهای منتقل کننده حس درد، مجزا و با هدایت سریع می‌باشند. احساس خارش از طریق راه‌های عصبی به قشر مغز مخابره می‌گردد.
محرک‌های مولد خارش:
۱٫ محرک‌های فیزیکی: شامل انرژی خورشیدی، گرما، رطوبت (کم یا زیاد)، تحریک الکتریکی عصبی یا عضلانی.
۲٫ محرک‌های مکانیکی: مثل لمس، فشار، مکش، مواد بخصوص مثل مو، فایبرگلاس، پشم و حشرات که اینها باعث خارش فوری میشود و بیشتر از زمانی که تحریک وجود دارد باقی نمی‌ماند. اما در پوست‌‌های خشک و در افراد حساس باعث ایجاد احساس خارش پایدارتری می‌گردد.
۳٫ محرک‌های شیمیایی شامل:
الف) مواد محرک (اسیدها، قلیاها، دترجنت‌ها حتی آب و هوا): بیماران مبتلا به خارش مثلاً در اثر خشکی پوست، غالباً در اثر تماس پوستشان با هوا، هنگام درآوردن لباس‌ها دچار خارش شدید می‌شوند.
ب) آلرژن‌های تماسی (مثل نیکل)
ج) واسطه‌های شیمیایی: هیستامین، سروتونین، مرفین و …
به طور کلی بیماری که با خارش مراجعه می‌کند علت آن می‌تواند چند چیز باشد:
۱٫ بیماری‌های پوستی: که ابتدا بایستی به دنبال آنها بگردیم مثلاً اگزما، گزش حشرات، لیکن پلان و …
۲٫ بیماری‌های منتشره بدن: در این بیماری‌های سیستمیک، خارش شایع است و حتی در مواردی بیمار با این علت مراجعه می‌کند که در ادامه به شرح کامل این قبیل بیماری‌ها می‌پردازیم.
۳٫ خارش زمستانی و خارش افراد مسن: خارش زمستانی در فصل زمستان و در هر سنی ایجاد میشود و علت آن خشکی بیش از حد پوست به علت گرم کردن بیش از حد محیط و استفاده از شوینده‌های قوی (دترجنت‌ها) است.
علامت آن خشکی پوست و شطرنجی شدن حتی حالتی شبیه فلس ماهی شدن پوست، خصوصاً در ساق پا و بازو می‌باشد. درمان این حالت تنها با استفاده از صابون گلیسیرینه و نرم‌کننده پوست و افزایش رطوبت محیط می‌باشد و احتیاجی به استفاده از آنتی‌هیستامین یا کورتون نیست.
خارش افراد مسن که تقریباً همانند خارش زمستانی است، در افراد با سن بالا دیده میشود، به طوری که ۵۰ درصد افراد بالای ۷۵ سال دچار آن هستند، اما محدودیت فصلی نداشته و در تمام سال دیده میشود.
دلایل خارش عمومی بدن
۱٫ نارسایی مزمن کلیه
۲٫ بیماری‌های انسداد صفراوی کبد خصوصاً یرقان‌های صفراوی
۳٫ فقر آهن
۴٫ تعداد بیش بیشتر از حد طبیعی گلبول‌های قرمز
۵٫ خارش ناشی از آب: در این حالت، خیس شدن پوست با آب در هر حرارتی، باعث خارش شدید با یک حالت حمله‌ای میشود. خارش معمولاً بلافاصله پس از خارج شدن از آب صورت گرفته و حدود یک ساعت طول می‌کشد. پوست هیچ تغییری نشان نمی‌دهد و هیچ اختلال سیستمیک همراه وجود ندارد. این حالت همچنین در اثر تغییر ناگهانی حرارت پوست مثلاً صبح‌ها هنگام پوشیدن لباس نیز اتفاق می‌افتد. یک سوم بیماران سابقه فامیلی مثبت دارند. به اغلب این بیماران برچسب روانی زده میشود چون در معاینه هیچ علامت پوستی ندارند.
۶٫ خارش در بیماری‌های غدد:
الف) پرکاری تیروئید
ب) کم‌کاری تیروئید
ج) دیابت
د) خارش در خانم‌ها بعد از یائسگی
۷٫ خارش به عنوان تظاهر بدخیمی‌ها
۸٫ خارش تظاهری از بیماری‌های روانی ناشی از اضطراب و یا افسردگی
۹٫ خارش به واسطه اختلالات عصبی و سیستم دفاعی
۱۰٫ خارش در حاملگی
۱۱٫ واکنش‌های دارویی: اهمیت داروها در ایجاد خارش آن است که اولاً هر دارویی می‌تواند باعث ایجاد خارش گردد و ثانیاً آن‌که داروها ممکن است ماه‌ها پس از شروع مصرف باعث ایجاد خارش شوند.
بررسی بیمار مبتلا به خارش با منشأ ناشناخته باید شامل موارد زیر باشد:
۱٫ معاینه کامل پوست ۲٫ اخذ شرح حال با توجه به مصرف داروها، بیماری‌های کنونی یا گذشته، تماس‌های محیطی (حیوانات خانگی، غبار، مواد شیمیایی، پشم شیشه) مروری بر اعضای بدن و توجه به شکایات عمومی یا محدود به نواحی خاص بدن ۳٫ بررسی از نظر بزرگی غدد لنفاوی یا بزرگی ارگان‌های داخلی شکمی ۴٫ انجام آزمایشات شامل فرمول شمارش خونی، تست‌های عملکرد کبدی، تست‌های عملکرد کلیه، آزمایش کامل ادرار
۵٫ ارزیابی روانی بیمار
درمان:
با انجام کلیه معاینات و آزمایش‌های ذکر شده باز هم در درصد زیادی از بیماران، علت خارش مشخص نمی‌شود که این بیماران باید پیگیری شوند چون احتمال دارد بعدها بتوانیم بالاخره علت خارش آنها را پیدا کنیم.
یکسری اقدامات عمومی وجود دارد که در همه انواع خارش مؤثر است. این روش‌ها شامل:
۱٫ اقدامات عمومی نظیر جلوگیری از خارانیدن، کاهش استرس‌های روحی، کاهش مصرف کافئین، قهوه، چای، شکلات، نوشابه و الکل، نپوشیدن لباس‌های پشمی، دوش سرد قبل از خواب، خنک نمودن محل کار و خواب.
۲٫ درمانهای موضعی شامل:
– استفاده از یخ و کمپرس سرد، استفاده از نرم‌کننده‌ها
۳٫ درمانهای عمومی شامل:
– آنتی‌هیستامین‌ها، ضد افسردگی‌ها
۴٫ اقدامات درمان فیزیکی:
اشعه ماورای بنفش B – تحریک الکتریکی عصب از ورای پوست – طب سوزنی
پس با توجه به گستردگی علل در صورتی که با درمانهای ضد خارش معمولی بهبودی نیافتید حتما به پزشک مراجعه نمایید.
